Recensie: De Onderduikers - Peter Hein
Bij Uitgeverij Boekerij verscheen het boek 'De Onderduikers' van Peter Hein.
Peter Hein is auteur van onder andere 'Het zesde jaar', zijn eigen onderduikverhaal. Verder verschenen korte verhalen van hem in onder meer Vrij Nederland, NRC Handelsblad en Kunst en Wetenschap.
In zijn allernieuwste boek 'De Onderduikers' beschrijft hij het waargebeurde verhaal van zijn ouders Paul Hein en Netta Hein-Jacobs. Paul en Netta zijn van Duits-Joodse afkomst en moesten onderduiken tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Na de oorlog praatte de moeder van de auteur alleen maar over de oorlog, in tegenstelling tegen zijn vader, die het onderwerp ontweek. Peter wilde meer weten over het onderduikverhaal. In de jaren ‘80 interviewde hij zijn ouders en nam de gesprekken op bandjes op. Het resultaat is dit fascinerend en beklijvend verhaal van twee mensen die tijdens de oorlog ondergedoken leefden en tot het uiterste gingen om te overleven.
In 1933, niet lang nadat Hitler aan de macht gekomen was, werden de ouders en de broer van Paul door een stel jonge Nazi's in elkaar geslagen. Dit was voor Paul het moment om uit Emden te vluchten naar het neutrale Nederland. Zijn verloofde Netta vluchtte naar Nederland in 1937. In 1939 trouwde het koppel in Den Haag en werd hun zoon Peter geboren.
Op 10 mei 1940 vielen de Duitsers Nederland binnen. Vanaf die dag begreep Paul dat Nederland niet meer veilig was. Hij wist dat er maar één optie was en dat was onderduiken, want overgave betekende onherroepelijk de dood. Ze hadden veel geld neergeteld om een onderduikadres te vinden. Maar het koppel moest wel hun vierjarige zoon Peter achterlaten, wat een grote opoffering betekende voor hen.
Paul en Netta zijn meer dan twee jaar onafgebroken op de vlucht geweest. Ze werden diverse keren verraden en hebben daardoor op twaalf verschillende adressen in Utrecht en Schalkwijk ondergedoken geleefd.
Als vluchtelingen leefden ze voortdurend met stress en onzekerheid. Ze wisten niet wie ze konden vertrouwen. Ook hadden ze geen idee of hun zoon of familie nog in leven was. Iedere seconde moesten ze opletten om niet opgepakt te worden. Daarbij woonden ze met verschillende onderduikers samen in vaak kleine ruimtes en in slechte omstandigheden, wat leidde tot spanningen en ruzies. Ook uitbuiting van de onderduikers was een gekend probleem.
Door hun overlevingsinstinct zijn ze bij invallen van de nazi's en de jodenjagers telkens goed weggekomen. Door de sterke wil van Paul heeft het koppel het overleefd. Paul gaf het nooit op en bleef opletten. Hij heeft altijd vertrouwen gehad in een goede afloop. De enige drijfveer die Paul had was dat hij zijn zoon Peter wou terugzien. Ook wilde hij met eigen ogen zien hoe de Duitsers de oorlog verloren.
In 2011 was de eerste versie van dit boek af, maar toch knaagde er iets bij de schrijver. Zijn ouders zijn tijdens de oorlog beschuldigd voor verraad van een gezin in Schalkwijk. Dit kostte het leven aan vier mensen. Uit het archief had Peter echter het bewijs dat zijn ouders niets met het verraad te maken hadden. Na inzage in het dossier bij het Centraal Archief Bijzondere Rechtspleging in Den Haag had het definitieve bewijs dat zijn ouders wel degelijk onschuldig waren. Voor de auteur was dit een opluchting en een sluitstuk van de geschiedenis.
Het verhaal wordt verteld vanaf de aanloop tot de oorlog, de onderduik zelf, het verraad, de bevrijding en de eerste maanden na de oorlog. Ook bevat het de zoektocht van de auteur om een bewijs te vinden tegen het verraad waarvoor zijn ouders beschuldigd waren.
Voor het schrijven van dit boek heeft de auteur veel tijd doorgebracht in archieven en veel bronnen geraadpleegd. Het verhaal werd aangevuld met informatie van oorlogshistorici en hij sprak met ooggetuigen en hun nabestaanden. Deze verklaringen zijn verweven in het verhaal van Paul en Netta. Ook de auteur zelf geeft in dit boek zijn kijk op de zaken.
Als lezer wordt je van dit aangrijpend onderduikverhaal stil. Paul en Netta zijn één van de weinigen onderduikers die hun verhaal kunnen navertellen.
De Jodenvervolging in de Tweede Wereldoorlog waarbij duizenden Joden zijn omgekomen valt op geen enkele manier goed te praten. Deze onschuldige mensen werden opgepakt en naar kampen overgebracht, waar velen het leven lieten. Vele lezers onder ons hebben de oorlog niet meegemaakt en hebben dan ook helemaal geen besef wat een oorlog met een mens doet.
Bij het lezen van dit boek besef je als lezer dat wij in het beloofde land leven. Wij klagen graag maar hebben hier geen recht voor. In tegenstelling tot welke gruweldaden deze mensen hebben moeten ondergaan en welke impact het had op zij die op de vlucht waren en moesten onderduiken. Spijtig genoeg is dit nog altijd actueel. Tot op de dag van vandaag zijn er ergens op de wereld nog altijd mensen op de vlucht.
Omdat de ouders van de auteur van Duits-Joodse afkomst zijn, komen in het verhaal Jiddische en Duitse woorden voor. Dit vormt bij het lezen geen enkel probleem. Achteraan het boek vind je een verklarende woordenlijst, zodat alles goed begrijpbaar is voor de lezer.
'De Onderduikers' is een boek met een lach en een traan, een boek dat elke generatie zou moeten lezen.
ISBN: 9789022568187 - Paperback - 320 blz. - Prijs: € 19,95 - Uitgeverij: Boekerij